تدوین برنامه های مبتنی بر شهرسازی دانش بنیان برای جذب حداکثری سرمایه در حوزه شهری

امروزه شهرسازی در ایران، دچار از هم گسیختگی مشهودی است که می تواند اثرات خود را بر روی تمامی اجزای شهر در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نمایان کند. شهرسازی در ایران بیش از هر چیز، نیاز به توسعه بنیادی دارد و از تکرار و الگو برداری نادرست و گاها اشتباه از غرب و شرق دست بکشد. الگوهایی که تا این لحظه جوابگوی نیازهای شهرهای ما نبوده اند.همان طور که تاریخ شهرسازی در ایران نشان می دهد، شهرسازی ایران گنجینه ای بی بدیل است که می تواند راهگشایی برای شهرسازی امروز باشد.

اما پر واضح است که نمی توان همان الگو های قدیم شهرسازی را مورد استفاده قرار داد اما می توان آنها را به نسبت نیاز امروز و به صورت دانش بومی و ایرانی از آنها الگوهای جدید و رویکردی نوع در شهرسازی ایران تبدیل نمود. در این یادداشت با هدف بررسی شهرسازی دانش بنیان و بکارگیری رویکردی نو در شهرسازی قصد داریم به استراتژی درآمدزایی شهری از طریق شهر سازی دانش بنیان بپردازیم. رویکرد نوین به حوزه شهر که می تواند پاسخگوی نیازهای شهر از بعد سرمایه گذاری و جذب سرمایه باشد.

 

شهرسازی دانش بنیان چیست ؟

شهرسازی دانش بنیان یا Knowledge City به تازگی توجه متخصصین شهری و دانشگاه ها را به خود جلب کرده است و دلیل آن نیز علایق مشترکی است که بین ساختارهای مدیریتی شهر، سیاست گذاری های توسعه منطقه ای، تاکید بر مفهوم توسعه و پیشرفت تکنولوژی و فعالیت های اقتصادی- اجتماعی وجود دارد.

در سالهای گذشته، شاهد رشد کاملی از شهرهای دانش بنیان در سطح دنیا بوده ایم.این مفهوم از تعاریف اولیه در مورد Smart city و Digital city سرچشمه می گیرد. از طرفی به شدت مشوق و تقویت کننده نوآوری های محلی، علوم یا Science و خلاقیت در چارچوب مفاهیمی مانند توسعه، توسعه اقتصادی و جامعه دانش بنیان است. شهردانش بنیان یکی از پارادایم های کارآمد برای شهرهای پایدار آینده را ارائه می کنند.

مسئله ای که وجود دارد این است که دلیل به کارگیری و استفاده شهرسازی بیرونی به جای شهرسازی بومی و ملی در ایران چیست؟ چرا با این تعداد پژوهش های مختلف در سطوح متفاوت، هنوز هم شاهد نابسامانی در شهر هستیم.چرا برای شهر محل سکونت خود، ایده ای نداریم و چشم انتظار تجربیات دیگران هستیم. تجربیاتی که شاید در اقلیم ما پاسخگوی نیازهای ما نباشد. شهرسازی دانش بنیان شاید تلنگری باشد به این موضوع که شهرسازی و حتی معماری یک فرآیند بومی و محلی است که جز ساکنین و کاربران از فضا نمی توانند آن فضا را مطلوب نمایند. شهرسازی دانش بنیان یعنی اتکا به ساکنین و استفاده از دانش آنها در برطرف کردن مشکلات شهر.

شهرسازی دانش بنیان با عوامل اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی، کالبدی، منظر، زیباشناسی، اجتماعی، جغرافیایی و … در ارتباط است که هر کدام می توانند زیر شاخه های دیگری را شامل شود. دانشی که می تواند زمینه ساز توجه سرمایه گذاران و سرمایه های خرد و کلان به حوزه شهر باشد. فرصتی برای توسعه زیرساخت های شهر و افزایش کارآمدی و در نهایت رشد اقتصادی شهرها.

 

مسئله اصلی در شهرسازی حال حاضر ایران، تقلید از آثار و نتایج سایر شهرهای دنیاست. در صورتی که آثار و نمونه های اجرا شده شهرهای خارجی براساس معیارهای مشخصی مانند اقلیم، محیط و فرهنگ آن شهرها پاسخگوی نیاز ساکنین آن در ابعاد مختلف بوده است.این نوع از شهرسازی، با نگاه جدی به توان و نیروی متخصص داخلی و در نظر گرفتن ظرفیت های موجود، برای مشکلات حال حاضر، می تواند راه حلی داخلی، عملی و مناسب با مکان و زمان و نیاز شهرها ارائه نماید.

شهرسازی دانش بنیان شامل تاثیرات درون شهری و برون شهری است که بیشتر این تاثیرات در حوزه اقتصادی است. بر این اساس شهرسازی دانش بنیان می تواند تولید کننده برترین دانش ها در حوزه شهرسازی ایران باشد. که توانایی جذب بیشترین سرمایه مالی و انسانی را دارد. سرمایه هایی که در صورت توجه به آنها و ظرفیت ها و پتانسیل هایی که با خود به شهر سرازیر میکنند می تواند منجر به حال خوب و زیست خوب شهرها شوند.لازم به ذکر است که رویکرد اصلی در شهرسازی دانش بنیان از ابتدا با دانش درونی و اتکا به دانش داخلی شروع و با پیوند به مراکز رشد و صنعتی و ابتکار و نوآوری اقدام به حل مشکلات شهر می نماید.

رویکردی که خود می تواند مولف باشد و با متکی بر خود، نیاز حاضر را برطرف کند. این خود یک سرمایه گذاری معنوی در شهرها خواهد بود که به مرور زمینه ساز سرمایه گذاری های کلان اجتماعی و اقتصادی شهر نیز خواهد بود.

 

ملاک ها و معیارهای شهرسازی دانش بنیان

در بخش معیارهای شهرسازی دانش بنیان می توان عوامل مختلفی را مطرح کرد. اما معیارهایی که بیشترین تاثیر را در شهرسازی دانش بنیان دارند عبارتند از: دانش درونی (علم بومی)، نیروی متخصص، سرمایه انسانی و مالی، دانش اقتصادی، دانش شهرسازی که مولد توسعه صنعتی و بومی باشد.اجرایی کردن شهرسازی دانش بنیان بیش از هر چیز به نیروی انسانی متخصص و ایده های کاربردی نیاز دارد. در واقع شهرسازی دانش بنیان تلاش می کند تا با اجرایی نمودن ایده ها با کمک علم بومی،  مشکلات شهر را با ارائه راهکارهایی مطابق با شرایط اقلیمی و فرهنگی شهرها برطرف نماید.

 برای اجرایی شدن رویکرد شهرسازی دانش بنیان در ایران باید از دانشگاه ها و موسسات پژوهشی آغاز نمود. با به کارگیری ایده های جدید در حوزه شهرسازی می توان قدرت دانش موجود و نیاز آینده را مورد آزمایش قرار داد. از این رو شهرسازی دانش بنیان پایگاهی جز مراکز علمی ندارد.ابتدا باید از داخل شروع کرد و دانش داخلی را منطبق با نیاز موجود سنجید. در ادامه باید به سراغ مراکز صنعتی و مراکز رشد رفته و دانش داخلی را برای شهرسازی حال حاضر به  کار گرفت. شهرسازی موجود نیاز به تفکر جدید و به نوعی نیاز به پوست اندازی مناسب دارد تا  مورد تجویز متخصصین  شهری شده و  مشکلات موجود حل شود. 
این رویکرد نیاز به گسترش بیشتری در حوزه تئوری و اجرا دارد. اما در حال حاضر با شناسایی نقاط ضعف و به کارگیری تجربیات و دانش روز در کنار نوآوری می توان تا حدودی راه را برای ورود  محققان دیگر آماده کرد. شهرسازی دانش بنیان در مرحله اجرا باید از مراکز علمی شروع شده و با پیوند میان مراکز رشد و صنعتی و با به کارگیری نوآوری و ابتکار به حل مسائل شهری پرداخته و برای حل آن از تمام علوم به صورت زنجیره وار استفاده نماید.

 

بیشتر بخوانیم
آشنایی با طرح تفصیلی و استعلام طرح تفصیلی

تاثیرات اقتصادی شهرسازی دانش بنیان

علی رغم تعاریف متعدد در مجامع اقتصادی یک تعریف عمده از اقتصاد دانش بنیان وجود دارد. اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی داشته و تولید و توزیع، مبتنی بر آن شکل گرفته و ورود سرمایه، و سرمایه گذاری در صنایع با محوریت دانش مورد توجه خاصی قرار گرفته است. سرمایه گذاری در دانش شهرسازی نیز عبارت است از مجموع هزینه های انجام شده در واحدهای تحقیق و توسعه شهری و هر هزینه ای که بابت فعالیت های ارتقای دانش در زمینه شهرسازی انجام گیرد.

اما شکوفایی و رشد اقتصاد دانش بنیان شهری در صورتی می تواند محقق شود که چارچوب های اقتصادی و اجتماعی، سیاسی و قانونی در یک کشور دارای بسترهای لازم جهت تحقق شاخص های مورد نیاز اقتصاد دانش بنیان شهری و جذب و ورود سرمایه های خرد و کلان باشد. رویکردی که نیازمند توجه و رایزنی بیشتر در زمینه راهکارهای جذب و توسعه سرمایه گذاری در زمینه شهری است.

همان طور که می دانیم شهرسازی خود به تنهایی بر روی دیگر عوامل و زمینه های مرتبط با شهر تاثیر گذار است و همانند یک موج مشخص و بدون مرز تاثیر خود را می گذارد. حال تصور نمایید شهرسازی دانش بنیان و توجه به موضوع جذب سرمایه در حوزه شهری نیز بتواند با درگیر نمودن بسیاری از بخش های شهری و منطقه ای به گونه ای تاثیر گذار باشد که بیشترین موج مثبت ورود سرمایه را در شهر ایجاد نماید.

این که رویکرد فوق چگونه اجرا شود تا مطلوب و مناسب ترین تاثیر را در اقتصاد شهر داشته باشد، کار شهرسازان خواهد بود. شهرسازان باید این دید و البته مهارت را داشته باشند تا از بتوانند از طریق تدوین برنامه های مشخص جذب سرمایه و ایجاد انگیزش در بین سرمایه گذاران زمینه ساز ورود سرمایه به حوزه شهری باشند. ورود سرمایه به حوزه شهری قطعا به مدیریت شهر در تدوین برنامه های کلان و نیز توجه به زیرساخت های شهر کمک شایانی خواهد نمود. قطعا با اتکا به سرمایه تدوین برنامه های توسعه ای شهر و توجه به آنچه شهر برای رشد و توسعه به آن نیاز دارد در اولویت های ردیف هزینه های شهری قرار خواهند گرفت و این نوید یک شهر پویا را به همراه خواهد داشت.

بنابراین شهرسازی دانش بنیان علی رغم اسم مبهم آن، می تواند مسیری نو و جدید باشد که بسیاری از مشکلات شهرسازی را بتواند از طریق ورود سرمایه، در خود حل کند. مشکلاتی که با حل آنها منجر به رفاه بیشتر ساکنین و البته امنیت خاطر افراد شهر شود. ما باید قبول کنیم که شهرسازی به صنعتی تبدیل شده است که در این صنعت هر شهری که فضای بهتری را برای ساکنین ایجاد کند، پتانسیل جذب سرمایه بیشتر و در آمد بیشتری خواهد داشت و در کنار آن صنایع مرتبط با شهر و دیگر خدمات شهری پیشرفت خوبی را تجربه خواهند کرد.

این نوع شهرسازی نیازی به تزریق دائم پول به شهر را ندارد بلکه تنها نیازمند تدوین یک برنامه سرمایه گذاری مدون، شفاف و البته اجرایی است که بتواند متضمن ورود سرمایه به شهر و ایجاد حس اعتماد در بین سرمایه گذاران شهری شود تا از این طریق ضمن جذب سرمایه های حداکثری، به عنوان یک مبلغ خوب برای سایر سرمایه گذاران نیز تبدیل شود.چون از این طریق شهر خودکفا شده و می تواند خود را ترمیم و بازسازی کند. با بکار گیری شهرسازی دانش بنیان، اقتصاد شهری نیز رشد خود را خواهد داشت و ساکنین شاهد اقتصاد پویا خواهند بود.

این یعنی حال خوب شهر و تجربه ای موفق برای ورود سرمایه های آتی به شهر!

هدف شهر سازی دانش بنیان در شهر، پرهیز از تکرار، عدم کپی برداری از آثار خارجی و بدون نتیجه، استفاده از سرمایه انسانی و مالی در جهت شکل گیری مولد تولیدی، استفاده از جامعه شهری به عنوان بهترین شهرسازان شهر و حل مشکلات شهر با ساده ترین راه حل ها و کاربردی ترین راه ها می باشد. شهرسازی دانش بنیان به دانش درونی شهر تکیه می کند تا به دانش خارجی آن، یعنی با استفاده از دانش ساکنین شهر به رفع مشکلات شهر می پردازد.

در شهرسازی دانش بنیان به جای تصمیم گیری مدیران برای یک محله که حتی تجربه گذر از آن هم نداشته اند، ساکنین آن محله خود مدیریت را بر عهده گرفته و بر اساس نیاز خود راه حل ارائه می کنند. شهرسازی دانش بنیان به اقتصاد و جذب سرمایه نگاه ویژه دارد و تلاش می کند مکانی بسازد که معیشت شهری در اولویت باشد.معیارهایی که می توان برای رویکرد شهرسازی دانش بنیان در ایران بیان کرد عبارتند از: دانش درونی، دانش اقتصادی، ابتکار و نوآوری، دانش تخصصی شهرسازی مولد توسعه خواهد بود.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

13 − 13 =

پیمایش به بالا
اسکرول به بالا