طراحی نمای ساختمان از دیدگاه منظر شهری
نمای هر ساختمان در شکل دهی به مجموعه شهری که در آن حضور دارد، موثر است. اگر به نمای یک ساختمان بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمان‌های شهر توجه شود، همگونی نمای شهری در مجموع از بین می‌رود. نما حاکی از موقعیت فرهنگی سازندگان ساختمان است و نشانگر میزان نظم طرح ساختمان، امکانات و ذوق تزیین و خانه آرایی طراح و مالک آن می باشد.
نماهای داخل ساختمان بیشتر جنبه خصوصی دارند، لیکن نماهایی که به سمت کوچه و بافت شهر قرار گرفته اند، جنبه عمومی تری دارند. نمای ساختمان ها که یکی از هسته های اصلی شکل دهی به نمای شهری است جز عناصر کالبدی بافت شهری محسوب می شود. که هدف آن زیبایی ساختمان و دلپذیر شدن جلوه ظاهری و در نهایت دور نما و منظر مناسب و قابل قبول شهر یا محلی که ساختمان در آن واقع شده است می باشد.
منظر شهری به دلیل ماهیت عینی خود به نحوی با حواس انسان در گیر و برای انسان قابل درک می باشد . اکثرا نمای ساختمان ها به صورت انفرادی و بر اساس سلیقه های شخصی جدا از بستر و زمینه ی ان طراحی می گردند. یک ساختمان، معماری، اما دو ساختمان منظر شهری است: چون به محض این که دو ساختمان کنار هم قرار می گیرند، هنر منظر شهری عرضه می شود. یک مجموعه کوچک ازساختمان می تواند یک منظر و انگیزه فضایی در شهر به وجود آورد.
در منظر شهرسازی تعادل عناصر طبیعی و محیط مصنوع هدف مهمی در توسعه شهری محسوب می شود. زیرا موجب افزایش کیفیت زندگی انسان و اثرات بازیافتی عناصر طبیعت و شهر می گردد.هنر های ایرانیان در فرایند شکل گیری و تذکر دهی خود، عناصر طبیعی را یکی از غنی ترین دست مایه های خویش می یابد، که در بسیاری از هنر های شکل دهنده و تعریف کننده محیط ( کاشی کاری، گچ بری، کتیبه ها، منبت کاری و … ) کاربرد داشته اند.
سیمای شهر و نما
سیمای شهر در برگیرنده مجموعه ای از نشانه ها، علائم، رنگ، نور پردازی و احجام و نما ها می باشد که قادر به پیام رسانی در زمینه های گوناگون است و مسئولیت انتقال معانی نهفته در متن شهر را بر عهده دارد که ارزش ها را به بیننده منتقل میکند.
سیمای شهر، وجه پر اهمیت از محیط انسانی است که علاوه بر جنبه های زیبا شناختی، اهداف فرهنگی و عملکردی و روان شناسی را نیز در بر می گیرد.
صورت ظاهری هر چیزی، که در معرض دید و برابر چشم است، منظر خارجی بنا و عمارت، فن روسازی ساختمان و ساخت نمای عمارت، تعریف شده است. نما در عمل پرده ای است که درون ساختمان را از بیرون آن جدا میکند و به همین دلیل عنصری دو بعدی است.
هر بنا دارای چهار جبهه ی نما می باشد که نمای رو به رو یا رو کرده به فضای شهری را جبهه ی اصلی یا فاساد، نمای پشت را جبهه ی پسین و دو نمای دیگر را در صورت عدم اتصال به بافت پیرامون جبهه های فرعی بنا می نامند.
نمای یک ساختمان در حقیقت وجه اجتماعی آن ساختمان و زبان و تعامل ان با فضای اطرافش می باشد.
ایده های یک معمار، در طراحی یک بنا در نمای آن بناست که رخ می دهد زیرا اگر خوب طراحی شده باشد ما را با زبان بصری خود به درون دعوت می کند. نمای ساختمان نقشی بسیار پر اهمیت در نمایش شهری ایفا می کند.
عوامل موثر در زیبایی نما
نمای ساختمان باید به دنبال یک خلق کلیت هماهنگ به وسیله تناسب خوب پنجره ها، بازشوهای در، سایبان و محدوده سقف ها، سازه عمودی و افقی، مصالح، رنگ، عناصر تزیینی و … باشد. پنجره ها همواره با دیگر عناصر دیوار، سطوح باز و بسته تیره و روشن،صاف و ناهموار را به وجود می آورند. عناصر اصلی نما مثل پنجره، در، سطوح و محدوده پایانی سقف و غیر هدر شکل، رنگ و مصالحشان با یکدیگر اختلاف دارند و این عناصر معناهای متفاوتی دارند.
مصالح نما در رنگ، شکل، زبری و خشنی نما تاثیر میگذارد و مصالح بومی نشان می دهد که نما مربوط به چه منطقه هایست. ترکیب پنجره ها، ایوانها، درها و بازشوها و همچنین بافت و جنس نما و کمپوزسیون ان در هر عصر متفاوت است و در عین حال در یک تداوم شهری تغییر میکند.
محدوده های افقی ساختمان عبارتند از:نقطه اتصال به آسمان (محدوده پایانی ساختمان) نقطه اتصال به زمین (محل نشستن ساختمان به زمین) و پوشش ساختمان مثل بام و شیروانی.
کنج یا گوشه نما در واقع محل برخورد دو نمای عمود برهم است.کنج میتواند حالت عمود ۹۰ درجه و نیم دایره یا سه وجهی و یا در یک میدان یا چهار راه هماهنگی کنج های ساختمان هایی که در چهار طرف آن قرار گرفته است و میتواند در نمای شهری تاثیر زیبایی داشته باشد.
نمای ساختمان خالق نمای شهریست نمای شهری مجموعه ای از نماهای مشرف به فضای عمومی به دست میاید و این نماها از جهتی همگن و از جهتی ناهمگن هستند.
عناصر و اجزاتشکیل دهنده در نما
پهنه ی نما:سطح هر نما، معمولا به چند پهنه تقسیم بندی میشود و این پهنه ها زمانی قابل درک میباشد که بتوان مرز انها را تشخیص داده و شکل حاصل را درک نمود.
سطوح شفاف و کدر: عناصر ارتباطی که وظیفه ایجاد ارتباط بصری، استفاده از نور و تهویه را به عهده دارند به نام بازشو یا گشودگی در نما. آرایش، نظم، ترتیب روزنه ها در بدنه یکی از مهم ترین عوامل ایجاد وحدت شکلی و استحکام بصری در نماد قلمداد میشود.
سطوح خالی: به سطوحی از نما گفته میشود که نسبت به سطح اصلی بدنه فرو رفته و در بدنه ایجاد حفره نمایند.
خطوط نما: به خطوطی در نما که به طور موثر بر اداراک فرد ناظر تاثیر گذاشته و راستاهایی در چشم او ایجاد مینماید و ممکن است عمودی یا افقی باشد گفته میشود.
بالکن: یک سطح سرپوشیده در طبقات بنا که حداقل از یکطرف باز شده گفته میشود.
کنسول یا پیشامدگی: به هر گونه بیرون زدگی ساختمان در طبقات فوقانی گفته میشود. استفاده از کنسول در ایران نسبت به اروپا بسیا متفاوت میباشد.در ایران کنسولها معمولا طول کامل ساختمان را در بر میگیرد در حالیکه در اروپا طول کل بدنه را در بر نمیگیرند.
بر اساس تحقیقات انجام شده در رابطه با تاثیر نمای ساختمان بر زیبایی ئ بافت شهری نتیجه کلیی بدست میاید و این نتیجه اینست که شهر زیبا، زیبایی را به انسان القا کند با درک زیبایی به سمت کمال مطلوب حرکت میکند. نمای ساختمان یکی از شاخصه های زیبایی در بافت شهری محسوب میشود در حقیقت وجه اجتماعی ان ساختمان و زبان و تعامل ان با فضای اطرافش است. ایده های یک معمار، در طراحی یک بنا تنها در نمای آنست که رخ میدهد و اگر خوب طراحی شده باشد، ما را به زبان بصری خود به درون دعوت میکند.